Image provided by: University of Oregon Libraries; Eugene, OR
About Toveritar. (Astoria, Or.) 19??-1930 | View Entire Issue (June 3, 1919)
WJ„„„wWwBWiumM ns an V"1-- w= w No 22 Tiistaina kesäk 3 p 1919 3 itiyncyiusia itiaxeisia Liikevoitto pyhittää kaikki keinot kapitalistisessa yhteiskun nassa Olipa liikevoittojen hank kimiskeinot kuinka rikollisia ta hansa tuhottakoon voittojen täh den vaikka koko : kansakunnan terveys njin perin harvoin silti rikollista !voittoilijaa rangaistaan tai saatetaan lopettamaan tuho työnsä levitys Yhdysvalloissa on ollut joitakin vuosia voimas sa laki jonka mykaan ruokata varoiden pitää olla pahentumat tornia ja vapaita -visseistä myr kyllisistä aineista mutta perin huonosti ja pintapuolisesti tuota lakia noudatetaan v Turmeltu neen lihan kyljessä nähdään hy vin usein hallituksen tarkastajan leima Tarkastajan merkki on tullut tuon turmeltuneen lihan kylkeen lihatrustin dollarien a vulla Kukapa kuolevainen voi si kovin kauan vastustaa kullan kiiltoa sellaisessa mailmassa jos sa se on kaiken arvon ihmisyy den ja oikeuden mittapuu? Vaik ka siis laaditaan hyviäkin lake ja jotka käytäntöön panttina suojelisivat kansan elämää ja terveyttä noita lakeja voidaan kiertää ja ostaa kiiltävillä dolla reilla Niinpä siis voidaan lahjoa lakien valvojat ja vieläpä tiede kin palvelemaan kapitalismin 1 ii— kevoittoa Vaikka Yhdysvalloissa on voi massa n s Pure food law ('Puh das ruoka laki) niin kymmenet makeistehtaat ja säilykekannut timot laskevat joka päivä tuot teita Yhdysvaltain asukasten käy tettäväksi jotka tuotteet ovat maustettu ja värjätty mitä myr kyllisimmillä väreillä ja maus teilla Nämä tuotteet ovat hal poja tuotteita — sentin makeisia halpoja "'hedelmiä" hilloja juo masiirappeja ja muita säilykkei tä ne ovat köyhälistön "herkku paloiksi" valmistettuja laitteita sellaisia joista liikevoitot laske taan monissa sadoissa prosen teissa ' :' Köyhälistön' lapset ne ovat jotka imeskelevät 'noita liima- lakeen- ja sakkarnnilimppuja Köyhälistön äiti- tai joku hyvä ystävä antaa lapselle sentin ma keisia varten Jo aamulla kou luun mennessä poikkeavat lapset makeiskauppaan ja ostavat noita lam'ppunoeIla tai vaarallisilla ki vrhiilitervaväreillä värjättyjä "makeisia'' Ja koulujen opetta jat eivät näe tuota eivätkä puhu lapsille sellaisten makeisten vaa rallisuudesta Sensijaan että melkein kaikkien koulujen opet tajat pitävät pyhänä velvollisuu tenaan parjata '1bols'hevikeja" voi sivat he osan tuosta ajasta käyt tää halpojen makeisten vaaralli suuden selittämiseen — Mutta nuo halvat makeiset eivät ole vaarallisia kapitalistiselle yhteis kunnalle 'jota "bolshevismi" on ja jumala paratkoon kuka tätä kin maata ja kaikkia sen parhai takin laitoksia hallitsee ia mää räilee ellei juuri kapitalistit!'— Kapitalismin vallitessa siis ei köyhälistöllä ole paljonkaan toi voa säilyttää sitäkään terveyttä mikä säilyy puutteelta ia näläl lä raadannalta ja teollisuusihel vettien ruhjomisilta jälelle : ruo katarpeilla ja nautintoaineilla 4-einottelijat turmelevat sen Tie to noista myrkyllisistä aineista ainoastaan voi auttaa köyhälistö Iäistä suojelemaan itseänsä niil tä muu ei juuri auta Ja aina niitä löytyy keinoja saada tieto jaktn niistä 'Aina iitä on joita kin humanistisia tietomiehiä 'jot ka silloin tällöin lausuvat totuu den sanoja jotka ovat hyödyksi H"l"M"1"l"t'liM M I I -1 1 1 HUH H-l-HM I I I 1 I I I I I I I I I I 1 I 1 !! KODIN OSASTO H 1111 1 -l-H1 1 1 1 1 1 i Mli I' I I H"M"M"M I M 1'M I I' I I I1 HHW l i M I kansalle Eräs professori D R Hodffdonf- on tehnyt tarkkoja tutkimuksia 'halpojen makeisten suhteen ja kirjottaa niistä seu raavaa : Kun olin matkalla koululle e räänä päivänä tuli vastaani noin kolmivuotias tyttönen imeskellen hyvin kirkasväristä likasta liima palloa ' jota kutsutaan nimellä "ali day sucker" Kun lähenin koulurakennusta tuli suun jouk ko lapsia ulos koulun lähellä o levasta makeiskaupasta jokainen 'heistä imien noita kirkasvärisiä linnapalloja Minä annoin eräälle pikku ty tölle viisi senttiä ja pyysin hä nen tuomaan minulle sillä niin monenlaisia sentin makeisia kuin sillä voi saada Hän palasi pian takasin tuoden useita erilaisia räikeävärisiä makeisia jotka kaikki oli värjätty samanlaisilla väriaineilla joita maalarit käyt tävät kuvia maalatessaan mutta niin huonoilla lajeilla että tus kin harjottelevakaan maalari vä littäisi niitä käyttää ' Minä vein nämä makeiset laboratoriooni ja näytin niitä luokalleni' Tutki muksemme osotti että suurin o sa noista makeisista oli värjätty aniliiniväreillä ja kaikki muu niissä oleva aine olisi liiaksi kel votonta edes eläinten ruuaksi Kirsikoita) jotka eivät olleet kos kaan kasvaneet puissa Seuraavana päivänä keräsivät oppilaani miii monenlaisia sen tin makeisia kuin oli suinkin saa tavissa Niiden joukossa oli eräs makeislaji jota nimitettiin "sen tin maraschino kirsikoiksi" "Kir sikka" näytti halvalta suklaati kuorelta jonka sisällä oli i jokin kova kirsikalta näyttävä kappale sekä 'hiukan mehua Makeisen kuori ei ollut suklaatia ja kirsik kamehu oli sakkariinilla maustet tua aniinivärivettä Viimeisten vuosien ajalla on puhuttu paljon kivihiilitervavä rien käytöstä Ei kauan skten oli makeistehtailijoilla- käytettä vänään kolmekymmentä-kolme e rilaista niinkutsuttua vaaratonta aniliiniväriä joita - 'he käyttivät tietämättä että ne olivat tervey delle vaarallista Vasta joku ai ka sitten tehtyjen tärkeimpien tut kimusten jälkeen keinotekoisten Tavintovärien suhteen on suuri yleisö saanut tietää että kaikis sa kivihiilitervaväreissä on enem män tai vähemmän arsenikkia lyijyä kuparia tinaa sinkkiä ja muita myrkyllisiä metalleja Vaikkakaan ei vielä tiedetä kaikkia kivihiilitervavärien vai kutusta ihmisruumiiseen tiede tään kuitenkin useiden tutkimuk sien osottaneen että vissi annos jotakin lajia niistä on riittänyt tappamaan koiran Toiset kokeet ovat osottaneet että kivihiiliter vavärit 'heikontavat hengityseli miä saattavat aikaan sydämen halvautumisen aiheuttavat tuu ansulatushäiriöitä sekä saattavat aikaan sairautta ja heikkoutta 'Näiden tutkimuksien jälestä antoi maanviljelys-departmentti määräyksen jossa kiellettiin kaikkien kivihiilitervavärien pait si seitsemän lajin käytön ruu issa Näitä seitsemää väriä pi dettiin vaarattomina väreinä mutta departmcntti määräsi et tä näitäkin oli käytettävä niiden kaikissa puhtainimissa muodois sa so puhtaana arsenikista lyi jystä sinkistä tinasta tai muista myrkyllisistä metalliaineista Suurin osa koulumme lähellä olevien kauppojen sentin makei sissa tutkittaessa 'huomattiin si sältävän kivihiilitervavärejä jois sa oli huomattava määrä edellä mainittuja vaarallisia metalli myrkkyjä Miten osottaa lapsille ja lasten vanhemmille noiden sentin ma keisten myrkyllisyyden siihen minä ja oppilaani keksimme kei non 'Heille täytyi tehdä siitä vaikuttava todistuskappale Me ostimme '18 tuumaa pitkän nu ken' Värjäsimme sen 'hameen ja sukat kirkkaan vihreäksi sillä värillä jonka me saimme yhden sentin "lollypop" makeisesta 'Nu kenkengät me mustasimme sillä lammpunoella jonka saimme yh den sentin lakritsa makeisesta ('Lamppunoki on oikeassa pai kassa kun sitä käytetään kenkä musteena Nuken kengät saimme kiiltäviksi "shellac"illa (Shellac on kova lakeeri-aine jota käytet tään puun pintaa kovetettaessa Suom huom) jota käytettiin persikan sydän-nimisissä makei sissa Näitä makeisia sai neljä sentillä eräästä kaupunkimme suurimman koulun viereisestä kaupasta Nämät samat makei set sisälsivät niin paljo punasta väriä että yhdestä makeisesta tullut väri riitti värjäämään pie nen lapsen sukan kirkkaan puna seksi Yhdessä "ali day sucker" ma keisessa löytyi niin paljon puulii maa että sillä voitiin liimata kaksi useamman tuuman mittais ta ipuuta lujasi yhteen Mutta nämä makeiset tehdään puhtaas ta hyytelöaineesta (gelatin) !? Kuten tiedämme "gelatin" val mistetaan eläinten luista kavi oista sarvista jänteistä ja si suksista 'Kun "gejatinia" val mistetaan luista täytyy ne en sin murtaa ja liottaa sjngeri voi makkaassa suolahapossa _ Sitten ne liotetaan kalkissa tai potas kassa kaksi eli kolme viikltoa että 'niistä saadaan erotetuksi rasva-aine Kun ne tämän jäles tä pestään ja pidetään höyryssä niin saadaan niistä tätä hyytelö ainetta — "g-elatin" joka sitten valkastaan rikkihapolla Puh taasti ja 'huolellisesti valmistettu "pelätin" ei olisi niin vaarallista jos ainoastaan sitä käytettäisiin makeisiin Mutta puhdistamaton "gelatin" joka valmistetaan kai kista ravinnoksi kelpaamattomis ta hylkyaineista tunnetaan ni mellä liima ja se ei kelpaa ra vinnoksi Tämän terveydelle vaarallisen sulamattoman ja saastaisen aineen käyttö pitäisi saada jokaisen lapsen vanhem man ja opettajan tuomion ja sen myynti pitäisi lopettaa ainakin jokaisen koulurakennuksen lähei syydessä ' Puhtaista aineista ja kunnolli sella tavalla valmistetut makei set sisältävät jonkun verran ra vintoa ' 'Niillä senteillä joita lapset saavat makeisia varten tu lisi heidän saada jotakin ruu miille voimaa ja ravintoa lisää vää ainetta eikä hengenvaaralli sia myrkkyjä (Jatketaan) Älä karkota la'stesi ystäviä Tuskin rupce lapsesi käymään koulua kun sillä jo on "ystävä" tai "ystävätär " Se tosin usein vaihtaa ystävyytensä esinettä ja kun sinä (hämmästyneenä kysyt: "Mutta eikö 'Meri eilen ollut ys täväsi?" niin sanoo tyttäresi ne näänsä nyrpistäen: "Voi se! 'Sitä en voi ensinkään kärsiä Kerttu on ystäväni" Mutta 'huomenna on Meri taasen pa raimpana pidetty ja Kerttua kat sellaan yli olkain -Moni äiti nauraa sitä ja pilkkaa lastansa tästä nopeasta ystävien vaihte lusta Mutta moni äiti näkee sii nä jotain pahaa js toruu lasfaan ja moittii "ystäviä" ja karkottaa ne talosta Älä sinä menettele siten ! Lasten ystävyydentarve on jotain kaunista ja sinun tulee sitä tukea Ystävyyden piirissä ilmenevä auringonpaiste ja sade on jotain luonnollista yhtä hyvin kuin täysikasvuistenkin oloissa se ero vaan on että lapsessa ei vaihteluja peittämässä ole sove liaisuuden määrittelemän kohte liaisuuden verhoa Lempeällä hyväntahtoisuudella saavutat si nä lapsiisi ja niiden pikku ystä viin nähden sangen paljon ja mielellään muistavat ne myö hem täysikasvuisina sinua Olen myöskin lapsena sellaisia äitejä mutta olen tuntenut myöskin ty lyjä epäystävällisiä äitejä joi den kotiin menin vain vastaha koisesti ja joiden lapsia — leik- kitoverejani — jo lapsena sy vimmästä sydämestäni säälin O le sinä toisellainen! Ole sinä myöskin lapsesi pienten ystävien ystävä ! (Jatk1) NIMI LEIMASIMIA (RUBBER 8TAMP8) Sopivat moneen eri tarko- tukseen esim kirjekuoriin kirjoihin Jne TOVERI Box 99 Astorla Ora ä [Proletaariaatteita KIRJ N R af URSIN Hinta 1125 Tämi vanhan kokeneen puoluevete raanin kirjottama kirja sisältää suu ren määrän lämmöllä ja arvokkuudella kirjotcttuja puheita esitelmiä ja yh teiskunnallisia tutkielmia Kirjasia on 437 sivua ja oa se sidottu hyviin kansiin Saatavana osbtfreella: TOVERIN KIRJAKAUPPA Box 99 Astoria Oregon pfli%i Kirjoja äideille ja lasten kasvattajille! LASTEMME SIVEELLINEN KASVATUS Eri kasvatustieteen teorlojen mukaan kirj Hanna Karhinen 8UKUPU0LELLINEN KASVA TUS TYÖLÄISPERHEISSÄ Suomentanut Hanna Karhinen LASTEN HAMMASTEN HOITO Gertrud Revald-Berlinin mukaan kirj Hanna Karhinen Yllämainitut kirjat maksavat vain 15 senttiä kappale Saadaan Toverin kirjakaupasta